امروزه به دلیل شاغل بودن و حضور فعال مادران در عرصه های اجتماعی، نگهداری وتربیت بیشتر کودکان به مهدهای کودک سپرده شده و این نهادها تا قبل از ورود به دبستان، خانه دوم کودکان است. خانه ای که بیشتر والدین هنگام انتخاب آن برای فرزندشان، به مواردی چون ظاهر زیبا و رنگارنگ، ایمنی، امکانات تفریحی، بهداشتی و شهریه توجه کرده وکمتر ذهن خود را درگیر رصد شیوه های آموزشی و تربیتی این نهادها می کنند.
این درحالی است که بررسی ها نشان می دهد، آموزش سلیقه ای، نبود برنامه،منابع ومحتوای منسجم، کمبود مربیان متخصص و باتجربه، نبود نظارت کافی برعملکرد مهدهای کودک و ترویج شیوه های تربیتی و فرهنگی غرب به جای نهادینه کردن فرهنگ و هویت ایرانی–اسلامی،سبب کج شدن خشت اول تعلیم و تربیت کودکان شده وکار را برای معماران بعدی این حوزه، از جمله مدرسه و دانشگاه سخت تر خواهد کرد .
به عقیده پژوهشگران علوم اجتماعی وتربیتی، ناهنجاری های آموزشی – رفتاری از جمله ناتوانی درک مفاهیم آموزشی و برقراری روابط اجتماعی درست، بی قراری ، بی نظمی و بزهکاری ازمهم ترین پیامدهای آموزش و تربیت نادرست دوران پیش از دبستان است.
علیرضا کارگر کارشناس تعلیم وتربیت در گفتگو با خبرنگار واحد مرکزی خبر می گوید: بسیاری از خانواده ها مهد کودک را به عنوان مکانی برای نگهداری از فرزندانشان دانسته و آن رابه عنوان یک نهاد آموزشی نپذیرفته اند، این درحالی است که درسنین۴ تا ۸ سالگی یادگیری کودکان عمیق تر، سریعتر وآسان تربوده و باشناسایی و شکوفا کردن توانایی های آنان، پایه های اصلی شخصیت شان شکل می گیرد.
وی افزود: متاسفانه والدین و متولیان مهدهای کودک، توجه چندانی به رعایت استانداردهای تربیتی نداشته و در نگهداری و مراقبت از کودکان سلیقه ای عمل می کنند.
این کارشناس علوم تربیتی که در رشته مدیریت مراکز دبستانی وپیش دبستانی تدریس می کند با تاکید بر لزوم آشنایی مربیان مهدهای کودک با علوم تربیتی و روانشناسی گفت: متاسفانه بسیاری ازمربیان مهدهای کودک نه تنها تحصیلات مرتبط در این زمینه ندارند بلکه تمایلی هم برای تحقیق و مطالعه درخصوص برقراری ارتباط با کودکان و القای مفاهیم تربیتی به آنان از خود نشان نمی دهند.
علیرضا کارگربا اشاره به اینکه جذب نیرو در دوره های پیش از دبستان از جمله مهدهای کودک که خصوصی است براساس روابط صورت می گیرد گفت: صاحبان و مدیران این مهدها هنگام جذب نیرو سلیقه ای عمل کرده و درحالی که بسیاری از فارغ التحصیلان علوم تربیتی کودک، در استان بیکارند از مربیانی که تخصص کافی در زمینه امور تربیتی ندارند بهره می گیرند.
وی با اشاره به اینکه امروزه روش های تربیتی در دنیا متناسب با شرایط و اقتضای فرهنگی همواره درحال تغییر و تحول است، بر برپایی دوره های ضمن خدمت مربیان فعلی مهدهای کودک، برای بالا بردن سطح دانش ومهارت برقراری ارتباط باکودکان تاکید کرد و گفت: دوره های فعلی به هیچ وجه جوابگوی ارتقای کیفی عملکرد مربیان و مدیران مهدهای کودک نیست.
این مدرس دانشگاه از تفاوت فاحش محتوای آموزشی و شیوه های تربیتی در مهدهای کودک هم انتقاد کرده و می گوید: شعرخوانی و بازی کردن یکی از کارهایی واحدی است که در مهدهای کودک انجام می شود اما نوع شعر و بازی و مفهومی که القا می کند متفاوت بوده و حتی در بسیاری مواقع محتوای آموزشی، به لحاظ تربیتی مفاهیم نادرستی به کودک انتقال می دهد.
علیرضا کارگر با بیان اینکه برخی از بازی ها در مهدهای کودک، در روابط اجتماعی کودکان تاثیر منفی می گذارد گفت: برای مثال در بازی متداول صندلی و کودک ، که در آن تعداد صندلی کمتر از تعداد کودکان است، بعد از چند دور دویدن کسانی که پس از شنیدن صدای سوت مربی، صندلی برای نشستن نداشته باشند،بازنده اعلام می شوند.
این کارشناس علوم تربیتی افزود: اگر چه بازی صندلی و کودک در مهدهای کودک ایران به ظاهر فرهنگ تلاش و رقابت را می آموزد اما درعمل روحیه خودخواهی را ترویج می دهد، این در حالی است که این بازی بصورت دیگری در مهدهای کودک برخی کشورها از جمله ژاپن برگزار می شود.
وی می گوید: در بازی کودکان ژاپنی آنان باید سعی کنند تا همه در صندلی های موجود جای بگیرند و چنانچه کودکی جا بماند، همه بازنده خواهند بود که بدین ترتیب کودکان می آموزند درصورت کمبود امکانات اجتماعی و اقتصادی، فرصت و امکان حضور را برای دیگران هم مهیا کنند.
علیرضا کارگر از کمبود نظارت ها بر وضعیت آموزشی، تربیتی و فرهنگی مهدهای کودک هم گلایه کرده ومی گوید:این امر سبب نابسامانی وضعیت آموزشی و تربیتی برخی از مهدهای کودک شده که یکی ازمهم ترین نمودهای آن رواج فرهنگ غربی در قالب کلاس های فوق برنامه از جمله مراسم کریسمس، موسیقی، آواز و رقص است. این در حالی است که بسیاری ازکودکان شناختی از آداب و رسوم مناطق مختلف کشورمان و شخصیتهای دینی و اسطوره ای نداشته و به جای اشعار سعدی و حافظ که روزگاری ورد زبان کودکان مکتب خانه بود، اشعار و آواز غربی می خوانند که حتی معنا و مفهوم آن را هم نمی دانند.
به گفته وی اگرچه آشنایی کودکان با زبان‌ها وهنرهای مختلف معنا ندارد اما برخی ازمدیران مهدهای کودک، برای جذب مشتری بیشتر بدون رعایت استانداردهای تربیتی، هویت ملی و دینی کودکان را دچار دوگانگی کرده اند.
کارگر، مهم ترین علت نابسامانی وضعیت تربیتی و آموزشی مهدهای کودک را چندگانگی مدیریت عنوان کرد وگفت: تا چند سال پیش آموزش وپرورش متولی صدورمجوز و نظارت برعملکرد مهدهای کودک بود اما چند سالی است که این وظیفه به سازمان بهزیستی محول شده است .
معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی گیلان هم درگفتگو باخبرنگار واحد مرکزی خبر با ابراز نگرانی از وضعیت آموزشی وتربیتی مهدهای کودک، برنظارت بیشتر بر عملکرد این نهادها تاکید کرد.
حجت الاسلام والمسلمین گلمیرزاده ریشه بسیاری ازمشکلات و ناهنجاری های اجتماعی را تربیت نادرست فرزندان در دوران کودکی می داند ومی گوید:والدین باید پیش از نام نویسی کودکانشان درمهدکودک درخصوص شیوه های تربیتی وآموزشی آن تحقیق کنند.
وی افزود:متاسفانه درتعدادی ازمهدهای کودک برخی رفتارهای غلط، از جمله آواز و حرکات موزون به کودکان آموزش داده می شود که با مبانی دینی و اعتقادی مغایرت دارد.
به گفته معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی گیلان استعداد کودکان در مهدهای کودک باید در کنار القای مفاهیم دینی، اخلاقی و اعتقادی پرورش یابد که این امرمستلزم استفاده از شیوه های درست آموزشی وتربیتی، مربیان مجرب و نیز نظارت بیشتر دستگاه های مسئول است.
اما مدیر کل امور اجتماعی استانداری گیلان با بیان اینکه هرگونه آموزش خلاف فرهنگ وشعائر اسلامی درمهدهای کودک ممنوع است گفت: این اداره کل از ۲ سال پیش عزم خود را برای پیشگیری از چنین تخلفاتی جزم کرده وبا به کارگیری۲۰بازرس ویژه، بطور مداوم عملکرد مهدهای کودک را رصد می کند .
عزیز پورعزیزی افزود:اگرچه تا ۲سال پیش دربرخی ازمهدهای کودک استان برنامه هایی ازجمله موسیقی و آواز برگزار می شد اما با ممنوعیت این دست برنامه ها و ابلاغ این مصوبه به تمامی مهدهای کودک استان، این برنامه ها از فهرست عملکرد مهدهای کودک حذف شده است.
وی می گوید :درصورت مشاهده چنین تخلفاتی، مهدکودک مورد نظر پلمپ شده و از ادامه فعالیت آن جلوگیری خواهد شد. خبرنگار ما در ادامه به سراغ معاون امور اجتماعی بهزیستی گیلان که دستگاهش متولی و ناظر عملکرد مهدهای کودک است رفت.
سیدمهدی خدمت بین دانا بابیان اینکه در ۴۶۵ مهد کودک گیلان ۱۵هزار کودک نگهداری می شود، سطح آموزشی و تربیتی مهدهای کودک گیلان را مطلوب ارزیابی کرده ومی گوید :اگرچه فقط۷۰۰ مربی معادل ۳۶ درصد از هزار و ۹۰۰ مربی که در این مهدها فعالیت می کنند، تحصیلات مرتبط با تعلیم و تربیت کودکان دارند اما بقیه مربیان دوره های عملی قواعد رفتاری و آموزشی کودکان را گذرانده اند.
وی بابیان اینکه بر اساس قانون کار، بهزیستی دخالتی در جذب نیرو و تعیین مربی مهدهای کودک ندارد گفت:برای ارتقا کیفیت برنامه‌های آموزشی وتربیتی سالانه بطورمیانگین ۴تا۵دوره آموزشی ضمن خدمت برای مربیان مهدها برگزارمی شود.
معاون امور اجتماعی بهزیستی گیلان افزود: ۴ سال پیش هم برای منسجم کردن منابع و محتوای آموزشی، با کمک کانون همیاری وتوسعه مهدهای کودک استان، ۱۰عنوان کتاب را براساس فرهنگ بومی ومسائل تربیتی روز تدوین کرده و هر سال در مهدهای کودک توزیع می کنیم.
سیدمهدی خدمت بین دانا با بیان اینکه حدود ۴۵ بازرس اداره کل بهزیستی برعملکرد مهدهای کودک نظارت می کنند گفت:تاکنون برنامه آموزشی و تربیتی غیراخلاقی از سوی بازرسان این اداره کل گزارش نشده، البته ممکن است تعداد انگشت شماری خارج از برنامه کلاسهایی برگزار کنند که از دید بازرسان دور مانده باشد.
وی استفاده از موسیقی و ایجاد فضای شاد در مهدهای کودک را در پویایی کودکان موثر دانسته و می گوید: البته این بدان معنا نیست که مربیان از موسیقی های غربی و غیرمجاز استفاده کنند.
اگرچه از تعداد مهدهای کودکی که برنامه های خلاف فرهنگ و شعائر اسلامی برگزار می کنند آمار دقیقی در دست نیست، اما برخلاف اظهارات متولیان و ناظران مهدهای کودک استان، بررسی های میدانی نشان می دهد آموزش هایی چون رقص، موسیقی و آواز بصورت پراکنده ، پای ثابت برنامه های تعدادی از مهدهای کودک شهرهای مختلف گیلان است.
برخی از والدین هم درگفتگو با خبرنگار ما اعلام کردند: کلاس های فوق برنامه ای چون آموزش موسیقی، آواز و ایروبیک در برخی از مهدهای کودک برگزار می شود اما اجباری نیست.
برخی از خانواده ها هم گروه بندی مختلط در مهدهای کودک را موجب وابستگی و تمایل به جنس مخالف دانسته و گفتند: پس از تغییرمهد کودک فرزندانشان، آنان تکالیف خود را انجام نداده و می گویند “تا همگروهی جنس مخالف در کنارشان نباشد قادر به درست کردن کار دستی نیستند. “
پیگیری خبرنگاران ما در برخی ازشهرستانهای گیلان هم حاکی ازاین است که برخی از والدین از شیوه تربیتی و آموزشی مهدهای کودک راضی نبوده و اعلام کرده اند، بسیاری ازمربیان مهدهای کودک،تحصیلات مرتبط با تعلیم و تربیت کودکان ندارند.
البته ناگفته نماند، تعدادی از پدر و مادرها هم از وضعیت تربیتی و آموزشی در مهدهای کودک راضی بوده و گفتند: در مهدهایی که فرزندان شان را به آن سپرده اند علاوه بر آموزش مفاهیم دینی، آداب و رسومی چون برپایی هفت سین و بازی های محلی به کودکان معرفی می شود.
با توجه به نقش مهدهای کودک در تربیت و شخصیت پذیری کودکان، نهادهای مسول باید در کنار تدوین و تعیین استانداردهای آموزشی و تربیتی متناسب با فرهنگ بومی، حلقه نظارت را نیز بر نخستین نهاد آموزشی و تربیتی جامعه، تنگ تر کنند. از سوی دیگر خانواده ها هم باید در انتخاب مهدهای کودک برای فرزندان شان دقت بیشتری داشته و عملکرد تربیتی و آموزشی مدیران و مربیان آن را نیز از طریق کودکان شان رصد کنند.
