۱۰۶ سال از انتشار نخستین روزنامه در گیلان می گذرد اما این استان پس ازیک قرن فعالیت، با داشتن ۱۶۸ نشریه، که نقطه قوتی در توسعه این استان شمالی به شمار می‌رود بدلیل عدم حمایت‌های لازم از این بخش که البته معضلی کشوری است، با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کند. اگر چه گیلان از نظر تعداد نشریات، جزو استان های برتر کشور است، اما درعمل حدود نیمی از این نشریات نیمه فعال و یا تعطیلند. معضلی که پیامدهای ناخوشایندی برای جامعه مطبوعات به دنبال داشته است.
۹ روزنامه، ۴۴ هفته نامه و ۱۱۵ دو هفته نامه، ماهنامه، دوماهنامه، فصلنامه، دو فصلنامه و سالنامه در فهرست نشریات گیلان قرار دارد.
براساس آماری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر کرده، گیلان فقط ۹۹ نشریه درحال انتشار دارد و بقیه غیرفعال است.
بررسی ها نشان می دهد افزایش قیمت ها و کاهش حمایت های یارانه ای، نبود نظارت بر صدور مجوز و عملکرد نشریات و کمبود نیروی حرفه ای و متخصص ۳دلیل عمده افول نشریات گیلان است.
آنطورکه مدیرعامل خانه مطبوعات گیلان می گوید:آمارهای واقعی نشریات فعال درگیلان کمتر از تعدادی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده است ابراهیم بهمنی جلالی افزود:در این آمار، روزنامه هایی که حتی ماهی یک بار انتشار می یابند به عنوان نشریات درحال چاپ محاسبه شده است.
وی بابیان اینکه براساس ماده ۱۶ قانون مطبوعات انتشار نامنظم نشریه اگر بدون عذر موجه باشد موجب لغو پروانه خواهد بود گفت:این قانون درمورد بیش از۷۰نشریه ای که درگیلان غیرفعال ند، اجرا نمی شود.
مدیرعامل خانه مطبوعات گیلان می گوید:تا۳سال پیش، گیلان با انتشار ۱۱۰ نشریه، پس از تهران وقم، سومین استان کشور به لحاظ تعداد نشریات درحال انتشار به شمارمی رفت، اما امروز جزو استانهایی است که حدود نیمی از نشریات آن فعال اند.
ابراهیم بهمنی جلالی که مدیرمسئول روزنامه وهفته نامه نسیم هم هست با اشاره به افزایش بطورمیانگین ۴ برابری هزینه های چاپ و کاغذ نشریات از ۳ سال پیش تاکنون گفت: درسال ۸۹ هزینه انتشار یک نشریه ۷ صفخه ای با ۵ هزار تیراژ، روزانه ۲۲۰ هزار تومان بود که امروز این هزینه به۸۵۰ هزار تومان رسیده است.
وی کاهش ۵۰ درصدی حمایت یارانه ای وزارت فرهنگ و ارشاد و اسلامی از نشریات را یکی دیگر از دلایل رکود فعالیت مطبوعاتی گیلان برشمرد و گفت: وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی تا ۳ سال پیش، سالانه به هر روزنامه بطورمیانگین۲۰میلیون تومان یارانه پرداخت می کرد که این رقم درحال حاضر حدود۱۰میلیون تومان است.
مدیرعامل خانه مطبوعات گیلان از رعایت نشدن عدالت در تقسیم یارانه بین نشریات محلی گیلان نیز گلایه کرد وگفت:یارانه ی برخی از روزنامه هایی که فقط هفته ای ۳روزمنتشرمی شوند، بیشتر از نشریاتی است که هر روز انتشار می یابند.
.ابراهیم بهمنی جلالی معتقد است، از آنجا که عدم تخصیص عادلانه یارانه ها سبب سرخوردگی افراد متخصص وصاحب قلم می شود، باید به نشریاتی که برای توسعه استان تلاش بیشتری می کنند وبه لحاظ کیفیت نیزفعالیت بیشتری دارند، یارانه ی بیشتری تعلق گرفته ومشوق های مالی نیز اعمال شود.
وی از رشد بی رویه مجوزهای صادر شده درچند سال اخیر از سوی هیات نظارت بر مطبوعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم گله مند بود و گفت: این امر سبب شده بسیاری از افراد که تخصص چندانی درفعالیت های فرهنگی وعرصه اطلاع رسانی ندارند، با کمک واسطه هامجوزگرفته وپا به عرصه مطبوعات بگذارند
مدیرعامل خانه مطبوعات گیلان افزود:ناکارآمدی، موجب می شود نوبت های چاپ بتدریج کاهش یافته و درنهایت نشریات غیرفعال بردست استان بماند.نشریاتی که از حمایت های دولتی برخوردارند اما وجود خارجی ندارند.
ابراهیم بهمنی جلالی افزود: این معضلعلاوه برآسیبی که به دلیل کیفیت نامناسب نشریات به جامعه ی رسانه می زند برافکارعمومی نیز تاثیرات نامطلوبی می گذارد به گفته ی این مسئول فرهنگی استان، چنانچه کمیته ی تخصصی نظارت در ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استانها تشکیل شود، نظارت ها دقیق تر شده، و علاوه برتقسیم عادلانه یارانه ها، ازصدورمجوزهای بی رویه وغیرتخصصی نیز جلوگیری می شود.
ابراهیم بهمنی جلالی معتقداست: نظارت اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی ونیز برگزاری دوره های آموزشی وتخصصی،می تواند تا حدود زیادی این مشکلات را مرتفع کند.
وی می گوید:ازحدود ۳۰۰ نفری که عضوخانه مطبوعات گیلان اند، حدود ۲۰۰ نفر، سالانه باشرکت در ۲تا ۳ دوره آموزشی دانش خود را به روز می کنند.
مدیرعامل خانه مطبوعات گیلان افزود: البته اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی می تواند علاوه برمعرفی دیگر اهالی نشریات به خانه مطبوعات گیلان، دربرگزاری دوره های آموزشی و ارتقاء کیفیت عملکرد فعالان نشریات هم، با این نهاد همکاری بیشتری داشته باشد.
درحالی که مدیرعامل خانه مطبوعات گیلان تعداد نشریات استان را ۱۶۸و تعداد واقعی نشریات درحال انتشار را کمتر از ۹۹نشریه ای که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده، می داند، آمارهای مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان حکایت از وجود ۱۸۸نشریه ی دارای مجوز و ۱۵۷نشریه ی درحال انتشار دارد.
علی اسماعیل پور با بیان اینکه درحال حاضر فقط ۳۱ نشریه در گیلان است که با وجود داشتن مجوز انتشار نمی یابند گفت: نشریاتی که حتی ۲ شماره درمدت ۶ ماه منتشر کنند، در ردیف نشریات نیمه فعال و درحال انتشار قرار می گیرند.
وی علت تفاوت آمارهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان را، ثبت نشدن تعداد واقعی نشریات به علت اختلال در فرآیند پست و سامانه ارسالِ اطلاعات از گیلان به این وزارتخانه اعلام کرد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان، اگرچه کاهش حمایت های یارانه ای و افزایش هزینه های نشر را تایید می کند اما ادعاهای اعمال نشدن شاخص ها و رشد بی رویه صدور مجوز، نظارت ناکافی برعملکرد نشریات و در نهایت رعایت نکردن عدالت در تقسیم یارانه ها را نمی پذیرد.
علی اسماعیل پورمی گوید:مشخصات تمامیه متقاضیان دریافت مجوز نشریه را پس از استعلام از دستگاه قضایی و نیروی انتظامی به دبیرخانه ی هیات نظارت برمطبوعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می فرستیم .
وی افزود: این هیات ۷نفره که متشکل ازنمایندگانی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، قضات، مجلس شورای اسلامی، اساتید دانشگاه، جامعه ی مطبوعات، حوزه علمیه قم و شورای عالی انقلاب فرهنگی است، شاخص ها وملاک های دریافت مجوز را با استناد به اطلاعات ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استانها، بررسی می کنند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان با بیان اینکه درطول سال کارشناسان این اداره کل به طورمداوم ضریب کیفی ۳ درجه ای، ازجمله اطلاع رسانی، تخصص افراد و میزان تیراژ نشریات را بررسی می کنند گفت: به نشریاتی که ضریب کیفی عملکردشان پایین باشد، تذکر شفاهی داده شده و در صورت مرتفع نشدن کاستی ها مشخصات نشریه ی متخلف به وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی فرستاده می شود علی اسماعیل پورافزود:هیات نظارت برمطبوعات هم براساس اطلاعات ارسالی استانها اقدام به کاهش سهمیه ی یارانه و یا لغو مجوز می کند.
وی باتاکید براجرای ماده۱۶قانون مطبوعات پس از ۶ ماه از زمان صدور مجوز در گیلان گفت:به نشریاتی که عذر موجهی برای انتشار نامنظم نداشته باشند پس از اخطار کتبی، مهلت ۱۵روزه داده شده و پس از اتمام این مهلت درصورتی که شماره ای چاپ نکنند، برای لغو مجوز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی خواهند شد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان.با بیان اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکنون مجوز صدور نشریات را به هیچ استانی تفویض نکرده است گفت:گیلان از ظرفیت های فرهنگی مناسبی برای تشکیل کمیته ی تخصصی صدور مجوز نشریات و ارزیابی فضای مطبوعاتی برخوردار است.
خبرنگار ما در ادامه برای بررسی اقداماتی که برای ارتقاء کیفیت وتخصصی کردن فعالیت مطبوعاتی درگیلان است به سراغ رییس اداره امور فرهنگی، مطبوعات و تبلیغات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان رفت.
حسین ابراهیمیان با اشاره به اینکه تا ۳سال پیش فقط۴۰ درصد از اهالی مطبوعات درکارخود تخصص داشتند گفت: با برگزاری سالانه ۴ دوره ی افزایش مهارت های اطلاع رسانی با حضور اساتیدی از مرکزمطالعات و برنامه ریزی رسانه ی کشور در استان، موفق به ارتقاء مهارت حرفه ای حدود۳۹۰ نفر معادل ۶۰ درصد ۶۵۰نفر از فعالان عرصه مطبوعات شدیم.
وی همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی را با خانه مطبوعات گیلان مطلوب ارزیابی کرد و گفت : این ۲ نهاد در اعزام خبرنگاران به جشنواره های منطقه ای و همایش های خبرنگاری با هم تعامل دارند . رییس اداره امور فرهنگی، مطبوعات و تبلیغات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان بابیان اینکه هر نشریه مجاز است فقط یک سوم صفحات خود را به چاپ آگهی اختصاص دهد گفت:متاسفانه۱۰درصد از نشریات گیلان به دلیل مشکلات مالی به جای پرداختن به مسائل مهم استان، بیش از۲سوم معادل۸۰ درصد از صفحات نشریه خود را به چاپ آگهی اختصاص می دهند.
حسین ابراهیمیان افزود:البته اداره امور فرهنگی،مطبوعات و تبلیغات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان برای جلوگیری از چنین تخلفاتی دست کم هفته ای یک بار، دستورالعمل های ابلاغی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وهمچنین تذکرات لازم را در مکاتباتی به نشریات استان اعلام می کند.
کوتاه سخن اینکه: نشریات محلی به عنوان یکی از زیر ساختهای اساسی اطلاع رسانی درجامعه، نقش مهمی درافزایش آگاهی، توسعه ی فرهنگ عمومی و نیز بازتاب مشکلات و مرتفع شدن آنها دارند. بی شک ارائه راهکارهایی برای ارتقاء عملکرد فعالان این عرصه، اعمال مشوق ها و حمایت های مالی و نیز افزایش نظارت ها برعملکرد مطبوعات محلی می تواند تا حدود زیادی از چالش های این روزهای نشریات را مرتفع کند./خبر گیلان
